Cây mã đề: Vị thuốc dân gian có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe

Thuộc loại cây dân gian phổ biến ở Việt Nam, vì thế cây mã đề thường xuyên được dùng trong những bài thuốc chữa bệnh. Vậy cây mã đề là gì? Cách sử dụng và tác dụng phụ của loại cây này là gì? Hãy cùng Pharmacity giải đáp ngay trong bài viết dưới đây.

Cây mã đề là gì?

Cây mã đề hay còn được gọi là mã tiền xá, đây là một vị thuốc rất quen thuộc trong đông y. Với hình dạng thân thảo, lá hình thìa và chỉ cao chừng 10 - 15cm. Bên cạnh đó, loại cây này có tính lạnh, vị hơi ngọt nên thường được sử dụng trong những bài thuốc dân gian chữa lợi tiểu và đái rắt. Ngoài ra, người ta thường dùng cả thân, rễ và lá để làm thuốc theo phương pháp phơi khô hoặc dùng tươi.

Không những thế, dựa theo thành phần dược lý có trong cây mã đề, các nhà nghiên cứu đã nhận thấy rằng trong 100g lá mã đề sẽ chứa:

• Axit phenolic
• Iridoid
• Flavonoid gồm quercetin, apigenin, baicalin,…
• Chất nhầy
• Vitamin A
• Canxi
• Glucozit
• Vitamin C
• Vitamin K
• Các chất khoáng khác

Cây mã đề là gì?

Cây mã đề có tác dụng gì?

Cây mã đề có tác dụng gì? Trong dân gian, cây mã đề được biết đến như một loại thuốc nam có rất nhiều công dụng đa dạng cho các chức năng lợi tiểu, lợi mật, chữa viêm thận, sỏi đường tiết niệu, sỏi bàng quang hay giảm kiết lỵ,… Ngoài ra, chúng còn giúp:

• Giảm viêm cho cơ thể: Trong mã đề chứa các hợp chất như flavonoid, terpenoid, glycosid và tannin có khả năng làm giảm phản ứng viêm thông qua việc giảm mức độ của các cytokine tiền viêm đồng thời sản xuất glucocorticoid tại mô. Ngoài ra, hiện nay hạt cây mã đề cũng đang được phát triển thành các sản phẩm chống ung thư và chống viêm.
• Giúp vết thương mau lành: Công dụng cây mã đề còn được dùng để chữa lành các vết thương. Từ lợi ích giảm viêm, do đó chúng ngăn chặn được sự phát triển của vi khuẩn và giảm đau. Chính vì thế, giúp rút ngắn được quá trình làm lành vết thương.
• Cải thiện được sức khỏe của hệ tiêu hóa: Trong một nghiên cứu ở chuột nhằm kiểm tra khả năng ức chế vết loét từ loại cây này, các nhà nghiên cứu đã nhận thấy rằng tác dụng của cây mã đề còn làm ức chế tiết axit dạ dày và làm tăng các yếu tố để bảo vệ niêm mạc.

Tác dụng phụ của cây mã đề

Bên cạnh công dụng cây mã đề, chúng ta có thể thấy đặc tính của loại cây này sẽ giúp cơ thể lợi tiểu, thanh nhiệt và lợi mật. Tuy nhiên, nếu dùng với liều lượng lớn sẽ gây nên các tác dụng phụ không mong muốn, cụ thể như:

• Gây hại cho gan: Tuy cây mã đề có tính mát, tốt cho gan nhưng nếu sử dụng một cách thường xuyên thì không phải điều tốt, thậm chí sẽ gây ảnh hưởng đến gan.
• Ảnh hưởng xấu đến giấc ngủ: Do mã đề có tác dụng lợi tiểu, vì thế nếu sử dụng loại thuốc này vào buổi tối sẽ gây nên thói quen đi tiểu nhiều lần vào ban đêm và ảnh hưởng đến giấc ngủ. Bên cạnh đó, đây cũng là loại thảo dược cần tránh ở bệnh nhân suy thận và yếu thận.
• Nguy cơ sảy thai: Đối với loại thảo dược này đều được bác sĩ khuyên không nên dùng cho phụ nữ đang ở giai đoạn đầu của thai kỳ. Bởi một số thành phần có trong cây mã đề gây ảnh hưởng cho sức khỏe mẹ và bé, nặng nhất có thể dẫn đến sảy thai.

Uống quá liều mã đề gây ảnh hưởng đến giấc ngủ

Liều dùng của cây mã đề

Đối với liều dùng của cây mã đề thường được khuyến cáo sẽ từ 10 - 16g nếu dùng toàn cây, 6 - 12g đối với hạt và dùng dưới dạng thuốc sắc. Bên cạnh đó, nhằm để đảm bảo an toàn cho sức khỏe bạn và gia đình, theo các chuyên gia thì không nên tự ý sử dụng loại thảo dược này để nấu nước uống khi chưa có ý kiến của bác sĩ hay thầy thuốc Đông y.

Liều dùng của cây mã đề

Các bài thuốc trị bệnh từ cây mã đề

Cây mã đề chữa bệnh gì? Theo đông y, do mã đề có tính lạnh, vị ngọt và không độc nên chúng được dùng rất phổ biến trong việc bổ gan, thận hay thực quản. Bên cạnh đó, cây còn có khả năng chống viêm, tiêu đờm và giảm ho hiệu quả. Để hiểu rõ hơn về cách uống từ loại thảo dược này, mời bạn tham khảo một số bài thuốc ngay dưới đây:

Trị tiêu chảy

Do trong mã đề có chứa các chất như mucilage, polysaccharides và saponin có khả năng chống lại các vi khuẩn gây tiêu chảy, làm dịu niêm mạc đường tiêu hóa. Vì thế, bạn có thể áp dụng ba bài thuốc dưới đây để cải thiện tình trạng bệnh.

• 12g mỗi loại mã đề, bạch phục linh, trư linh, đảng sâm, hương nhu cùng với 2g đăng tâm và sắc thành nước để dùng.
• 16g mã đề kết hợp cùng 10g sơn tra và sắc thành nước uống.
• 3 - 6g bột mã đề hòa cùng với cháo trắng, kèm thêm một ít đường và uống.

Chữa phù thũng và tiêu chảy kèm sốt, ho và nôn mửa

Cây mã đề trị bệnh gì? Thực tế, tác dụng từ cây mã đề sẽ giúp bạn trị bệnh phù thũng và tiêu chảy kèm sốt, ho hay nôn. Cụ thể, dùng sao hạt mã đề và ý dĩ với liều lượng bằng nhau, sau đó tán thành dạng bột và uống mỗi lần 10g, mỗi ngày uống khoảng 30g.

Cây mã đề giúp chữa phù thũng và tiêu chảy kèm sốt, ho và nôn mửa

Bài thuốc lợi tiểu

Đối với bài thuốc lợi tiêu, bạn có thể áp dụng công thức kết hợp từ 10g hạt mã đề và 2g cam thảo. Sau đó, nên sắc từ 600ml cho đến khi còn 200ml thì đã có thể dùng được. Đồng thời, nên chia thành 3 lần uống/ngày để cảm nhận sự cải thiện rõ nhất.

Trị chảy máu cam

Cây mã đề chữa bệnh gì? Một công dụng hữu ích từ loại thảo dược này chính là có khả năng làm cải thiện tình trạng chảy máu cam. Bằng cách dùng hạt mã đề tươi rửa sạch với nước ấm, đem giã nát và vắt lấy nước cốt để uống. Ngoài ra, khi gặp vấn đề trên, bạn có thể dùng mã đề đắp lên trán và nằm ngửa để cầm máu.

Bài thuốc từ cây mã đề giúp trị chảy máu cam

Trị rụng tóc

Đối với phương thuốc trị rụng tóc, bạn có thể áp dụng bằng cách sử dụng mã đề phơi khô, sau đó đốt thành than, trộn cùng với giấm và ngâm trong khoảng 1 tuần. Sau khi ngâm xong, dùng hỗn hợp bôi lên chỗ thường xuyên bị rụng tóc. Ngoài ra, bạn cũng nên áp dụng thói quen ngủ đủ giấc, hạn chế thức quá khuya và ăn uống điều độ để có kết quả tốt hơn.

Chữa tiểu khó và nóng trong ở người già

Tình trạng bí tiểu ở người cao tuổi dần trở nên phổ biến, tưởng đơn giản nhưng lại vô cùng nghiêm trọng nếu không chữa trị kịp thời. Vì thế, để cải thiện tình trạng trên, bạn nên sử dụng hạt mã đề 1 chén (dung tích khoảng 50ml), bỏ vào túi và sắc lấy nước để uống. Bên cạnh đó, bạn có thể dùng nước này để nấu cháo và ăn cùng với hạt kê.

Chữa tiểu khó và nóng trong ở người già

Chữa bệnh lỵ ra máu, mủ

Nhằm cải thiện tình trạng bệnh lỵ ra máu và mủ, bạn nên áp dụng bài thuốc từ cây mã đề, dây mơ lông kết hợp cùng cỏ seo gà với liều lượng mỗi vị 20g và sắc uống. Bên cạnh đó, nếu gặp các triệu chứng nặng hơn như sốt cao kéo dài, cơ thể suy nhược thì bạn nên đến bệnh viện gần nhất để điều trị triệt để.

Bài thuốc bôi ngoài chữa bỏng

Ngoài phương pháp dùng cây mã đề để sắc lấy nước uống, bạn cũng có thể sử dụng chúng để bôi ngoài cho những trường hợp bị bỏng. Với công thức từ nước sắc mã đề đậm đặc 100% (gồm 100ml ứng với 100g mã đề khô), trộn đều cùng với 50g lanolin cùng với 50g paraffin. Sau khi có được hỗn hợp, bôi loại thuốc mỡ này lên vết bỏng, sau đó băng vết thương lại.

Bài thuốc bôi ngoài chữa bỏng

Xem thêm: Rau đắng có tác dụng gì? Bài thuốc hay trị bệnh từ rau đắng

Những lưu ý khi sử dụng cây mã đề

Nhằm bảo đảm an toàn khi sử dụng cây mã đề, bạn nên có được sự hướng dẫn từ bác sĩ. Ngoài ra, khi bắt đầu uống hoặc dùng thuốc bôi từ loại thảo dược này, bạn có thể tham khảo một số lưu ý dưới đây để đạt hiệu quả tốt nhất.

• Không sử dụng cây mã đề như một loại nước giải khát: Như đã chia sẻ, mã đề là loại cây có tính mát, tốt cho gan nên nhiều người lầm tưởng chúng có thể thay nước lọc để bảo vệ gan. Đây là quan niệm sai lầm, bởi nếu uống quá liều lượng cho phép, mã đề sẽ gây nguy hiểm cho gan.
• Hạn chế dùng mã đề vào buổi tối: Do chúng có tác dụng lợi tiểu, vì thế việc dùng vào buổi tối sẽ dẫn đến tình trạng đi tiểu nhiều lần vào ban đêm, từ đó ảnh hưởng đến giấc ngủ của cơ thể.
• Một số đối tượng không nên dùng mã đề: Gồm phụ nữ đang ở giai đoạn đầu thai kỳ, người bị suy thận và thận yếu thì tuyệt đối không dùng loại nước uống này nhằm bảo vệ sức khỏe cơ thể.

Những lưu ý khi sử dụng cây mã đề

Trên đây là toàn bộ thông tin về cây mã đề và những lưu ý khi sử dụng chúng. Hy vọng thông qua bài viết, bạn sẽ có thêm nhiều kiến thức bổ ích về loại thảo dược này. Bên cạnh đó, hãy luôn trang bị kiến thức đầy đủ về bất kỳ loại thảo dược nào khi quyết định sử dụng nhé!

Nguồn tham khảo: Tổng hợp

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.

Xem thêm:

• 5+ Công dụng của cây bạc hà đối với sức khoẻ con người
• Sâm đất tuy bổ dưỡng nhưng không phải ai cũng nên sử dụng, cần lưu ý!
• Cây bồ công anh có tác dụng gì? Cách sử dụng cây bồ công anh tốt cho sức khoẻ
• Cây vòi voi là gì? Tác dụng của cây vòi voi có thể bạn chưa biết