GDP không chỉ là thuật ngữ phổ biến thuộc lĩnh vực tài chính, mà còn là một trong những chỉ số quan trọng nhằm đánh giá sự phát triển kinh tế một quốc gia. Trong bài viết dưới đây, Chungkhoanthegioi.vn sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản nhất liên quan đến GDP như: khái niệm, ý nghĩa, công thức thức tính GDP. Cùng tìm hiểu nhé!
GDP là gì?
GDP (Gross Domestic Product – tổng sản phẩm nội địa hay tổng sản phẩm quốc nội) là một chỉ số quan trọng dùng để đo lường tổng giá trị thị trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất, trong phạm vi quốc gia và diễn ra trong khoảng thời gian nhất định (thường là 1 năm hoặc 1 quý).
GDP biểu thị đầy đủ tất cả các loại hình được bán hợp pháp trên thị trường. Vì vậy, hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ vô hình và hữu hình tiêu thụ ở hiện tại đều được tính là một phần của GDP. Với hàng hóa trung gian và các sản phẩm bán trong quá khứ sẽ không được tính vào GDP của một quốc gia.
GDP bình quân đầu người là gì?
GDP bình quân đầu người là chỉ tiêu thống kê kinh tế phản ánh kết quả sản xuất, kinh doanh tính theo bình quân đầu người tại một quốc gia trong một năm.
GDP danh nghĩa là gì?
GDP danh nghĩa – Nominal Gross Domestic Product là tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ được tính theo giá trị trường hiện tại.
GDP danh nghĩa được tính bao gồm cả những thay đổi về giá do lạm phát, giảm phát (thiểu phát) gây ra. Vì vậy, đây là thước đo hiệu quả để phân tích tăng trưởng kinh tế và sức mua theo thời gian.
GDP thực tế là gì?
GDP thực tế – Real Gross Domestic Product là thước đo thể hiện tổng sản phẩm quốc nội đã điều chỉnh lạm phát của tất cả hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một nền kinh tế ở một khoảng thời gian nhất định thường là 1 năm. Chỉ số GDP thực tế sẽ phản ảnh chính xác tốc độ tăng trưởng kinh tế hơn so với GDP danh nghĩa.
Xem thêm: Tỷ giá hối đoái là gì? Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái
Cách tính GDP
Cách tính chỉ số GDP được áp dụng theo nhiều phương pháp khác nhau và mỗi cách sẽ có một công thức riêng biệt.
Cách tính GDP theo phương pháp chi tiêu
Đây là cách tính GDP chính xác và phổ biến nhất, thường được nhiều người áp dụng. Theo đó, GDP của một quốc gia được tính bằng cách lấy tổng tất cả số tiền quốc gia đó dùng để mua sắm vật chất và sử dụng dịch vụ. Công thức tính như sau:
| GDP = C + G + I + NX |
Trong đó:
- C (Chi tiêu của hộ gia đình): Bao gồm tất cả các chi tiêu cho sản phẩm và dịch vụ của hộ gia đình.
- G (Chi tiêu của chính phủ): Là tổng chi tiêu cho giáo dục, y tế, an ninh, giao thông, dịch vụ, chính sách…
- I (Tổng đầu tư): Là tiêu dùng của các nhà đầu tư, bao gồm các khoản chi tiêu của doanh nghiệp về trang thiết bị, nhà cửa…
- NX (Cán cân thương mại): Là “xuất khẩu ròng” của nền kinh tế. NX = X (xuất khẩu [export]) – M (nhập khẩu [import]).
Cách tính GDP theo phương pháp chi phí (tính theo thu nhập)
Với phương pháp này, GDP sẽ bằng tổng tiền lương, tiền lãi, lợi nhuận và tiền thuê sinh ra trong nền kinh tế nội địa. Công thức tính như sau:
| GDP = W + I + Pr + R + Ti + De |
Trong đó:
- W (Wage): tiền lương
- I (Interest): tiền lãi
- Pr (Profit): lợi nhuận
- R (Rent): tiền thuê
- Ti (Indirect tax): thuế gián thu (loại thuế không trực tiếp đánh vào thu nhập và tài sản của người nộp thuế mà đánh một cách gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ)
- De (Depreciation): phần hao mòn (khấu hao) tài sản cố định
Cách tính GDP theo phương pháp sản xuất
Phương pháp này còn được gọi là phương pháp giá trị gia tăng. Bởi GDP – tổng sản phẩm quốc nội chính là tổng tất cả giá trị gia tăng của nền kinh tế một quốc gia trong một thời gian nhất định. Theo đó, GDP được tính theo công thức sau:
| GDP = Giá trị tăng thêm + Thuế nhập khẩu |
Hoặc
| GDP = Giá trị sản xuất – chi phí trung gian + thuế nhập khẩu |
Trong đó, giá trị tăng thêm có thể là một trong các yếu tố như: thu nhập của người sản xuất, tiền công, bảo hiểm, thuế sản xuất, khấu hao tài sản cố định, giá trị thặng dư, các thu nhập khác…
Hạn chế của chỉ số GDP
Dù đóng vai trò to lớn cho nền kinh tế nhưng GDF vẫn còn tồn đọng một số hạn chế như:
- Các hoạt động sản xuất tự cung, tự cấp của người dân sẽ không được GDF tính vào.
- GDP chỉ tính đến hàng hóa, dịch vụ cuối cùng với hàng hóa trung gian chỉ số sẽ không phản ánh.
- GDP không định lượng được giá trị của các hoạt động kinh tế phi chính thức như: sản xuất hộ gia đình, kinh doanh không giấy tờ, hoạt động thị trường chợ đen,…
- Chỉ số GDP không thể đo lường chính xác sự phát triển của một quốc gia hay chất lượng cuộc đời sống người dân. Lý do bởi GDP chỉ nhấn mạnh đến sản lượng vật chất được trao đổi mà không xem xét đến thực trạng phát triển tổng thể của một quốc gia.
Các yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số GDP
- Dân số: yếu tố có mối liên hệ chặt chẽ với chỉ số GDP, là căn cứ để tính GDP bình quân đầu người. Cùng với đó, dân số vừa là lực lượng lao động tạo ra vật chất vừa là đối tượng tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ.
- FDI: là hình thức đầu tư dài hạn của cá nhân hoặc tổ chức nước này vào nước khác bao gồm tiền bạc, vật chất, cơ sở hạ tầng,…Vì thế, chỉ số đầu tư trực tiếp từ nước ngoài FDI cũng có tác động khá lớn đến chỉ số GDP.
- Lạm phát: sự tăng mức giá chung một cách liên tục của hàng hóa và dịch vụ theo thời gian và sự mất giá trị của một loại tiền tệ. Lạm phát là một trong những nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng khủng hoảng tài chính nhưng lại thường bị ngộ nhận là lý do khiến GDP quốc gia tăng.
Xem thêm: Kiều hối là gì? Hướng dẫn thủ tục chuyển tiền kiều hối
GDP và GNP khác nhau như thế nào?
GDP và GNP đều là những chỉ số được sử dụng để đo lường tốc độ tăng trưởng nền kinh tế của một quốc gia. Tuy vậy, về bản chất hai chỉ số này là hoàn toàn khác nhau và có những đặc điểm, công thức tính riêng biệt. Vậy GDP và GNP khác nhau thế nào?
| Tiêu chí | GDP | GNP |
| Khái niệm | Là tổng sản phẩm quốc nội hay tổng sản phẩm nội địa (trong nước). | Là tổng sản lượng quốc gia (trong & ngoài nước). |
| Công thức tính | GDP = C + I + G + NX | GNP = C + I + G + (X – M) + NRTrong đó: X = Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụM = Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa và dịch vụNR= Thu nhập ròng từ các hàng hóa và dịch vụ đầu tư ở nước ngoài (thu nhập ròng) |
| Bản chất | GDP phản ánh tổng giá trị của tất cả các loại sản phẩm/dịch vụ cuối cùng của một quốc gia trong vòng một năm. | GNP chỉ tổng giá trị bằng tiền thu được từ các sản phẩm/dịch vụ cuối cùng ở trong và ngoài nước của một quốc gia tạo ra trong một năm. |
| Đặc điểm | -Các thành phần kinh tế đóng góp vào chỉ số GDP bao gồm các thành phần kinh tế hoạt động tại quốc gia đó. -Là chỉ số dùng để đánh giá sức mạnh nền kinh tế một quốc gia. | -Toàn bộ giá trị được công dân mang quốc tịch nước đó sản xuất ở trong và ngoài vùng lãnh thổ nước đó trong thời gian 1 năm. |
Ý nghĩa của chỉ số GDP đối với một quốc gia
GDP có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nền kinh tế của một quốc gia bởi:
- GDP là thước đo phản ánh sự phát triển, tốc độ tăng trưởng kinh tế của một quốc gia.
- Chỉ số GDP thể hiện chính xác về sự biến động của giá sản phẩm/dịch vụ hàng hóa theo thời gian.
- GDP bình quân đầu người cho biết mức thu nhập trung bình của người dân tại một quốc gia. Từ đó, sẽ phản ánh chất lượng cuộc sống, mức sống của người dân tại quốc gia đó.
- Khi chỉ số GDP tại một quốc gia giảm thể hiện cho sự suy thoái kinh tế, lạm phát và tình trạng trượt giá, thất nghiệp,…Các tác động xấu này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp và chất lượng cuộc sống của người dân.
Lời kết
GDP là một chỉ số thể hiện tổng sản phẩm quốc nội, có vai trò quan trọng với mọi quốc gia nhất là với Việt Nam đang trong thời kỳ phát triển như hiện nay. Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có được những thông tin quan trọng về chỉ số GDP cũng như các vấn đề liên quan. Nếu thấy bài viết bổ ích, đừng ngần ngại chia sẻ cho mọi người xung quanh cùng biết nhé. Chúc các bạn thành công!
