Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Mỹ đã tăng cao trong tháng 6 và nhanh nhất trong khoảng 13 năm qua, như là 1 mình chứng phản bác lại tuyên bố của Cục Dự trữ Liên bang cho rằng lạm phát hiện tại chỉ là tình trạng “nhất thời”.
Cụ thể, chỉ số giá tiêu dùng của Cục Thống kê Lao động cho biết đã tăng 0,9% vào tháng trước, tăng 5,4% so với tháng 6 năm 2020. Ngay cả khi loại bỏ các mặt hàng dễ biến động như thực phẩm và năng lượng, thì CPI cũng tăng vượt trội với tốc độ hàng năm là 4,5%.
*CPI – chỉ số giá tiêu dùng là chỉ số tính theo phần trăm để phản ánh mức thay đổi tương đối của giá hàng tiêu dùng theo thời gian.
Dưới đây là 1 số yếu tố khiến cho CPI cao “ngất ngưởng” trong thời gian qua:
Ô tô đã qua sử dụng
Giá ô tô đã qua sử dụng tăng mạnh là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến CPI tăng. Cụ thể mức tăng đạt 10.5% so với tháng trước và 45% so với tháng 6 năm 2020, chiếm ⅓ mức tăng của CPI.
Chủ tịch Fed – ông Jay Powell đã nhiều lần lấy giá ô tô qua sử dụng như là 1 bằng chứng cho việc gia tăng lạm phát tạm thời. Đồng thời, sự thiếu hụt của chất bán dẫn đã gây ra gián đoạn nghiêm trọng cho việc sản xuất ô tô.
“Nó đang tăng lên với tốc độ đáng kinh ngạc. Nhưng chúng tôi nghĩ rằng điều đó nên dừng lại và thực tế nó sẽ ổn định theo thời gian”. Ông cũng đã nói với các nhà đầu tư nên chú ý đến hiệu ứng cơ bản, điều này khiến cho sự gia tăng hàng năm biến động quá mức, do sự ngưng trệ hoạt động khi đại dịch covid lên tới vào năm ngoái.
*Hiệu ứng cơ bản: Hậu quả của mức lạm phát cao hoặc thấp bất thường trong một tháng trước làm sai lệch số lạm phát trong tháng gần đây nhất. Một hiệu ứng cơ sở có thể gây khó khăn cho việc đánh giá chính xác mức lạm phát theo thời gian. Nó biến mất theo thời gian nếu mức lạm phát tương đối ổn định.
Giá năng lượng
Trong năm nay, giá nhiên liệu đã tăng khi chính phủ Mỹ xóa bỏ các hạn chế về đại dịch và cho phép người dân lưu thông trở lại, với chi phí năng lượng tháng 6 tăng 1,5% so với tháng trước. Tính trên cơ sở hàng năm, năng lượng tăng 4,5%.
Đối với giá xăng dầu, mức tăng tháng 6 là 2,5% so với tháng 5. Nhu cầu tiêu thụ xăng dầu đạt mức cao kỷ lục hàng tuần trước kỳ nghỉ lễ 4/7 của Mỹ, giúp đẩy giá nhiên liệu trung bình trên toàn quốc lên khoảng 3,10 USD/gallon. Đây là mức cao nhất trong gần 7 năm và cao hơn 40% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá thậm chí còn cao hơn ở các khu vực tàu điện ngầm lớn, ở đây các tài xế phải trả hơn 4 USD/gallon tại máy bơm ở California.
Điều này có vẻ không có lợi cho người tiêu dùng. Giá nhiên liệu tăng do giá dầu thô toàn cầu tăng mạnh, đạt mức 70 USD/thùng trong những tuần gần đây – mức cao nhất kể từ năm 2018.
Ngành du lịch
Chính sách nới lỏng giãn cách đối với Covid-19 cũng góp phần đẩy mạnh một tháng “bội thu” nữa đối với dịch vụ máy bay và khách sạn. Trong 2 tháng vừa qua, giá vé máy bay tăng 2,7%, trong khi giá vé khách sạn cao hơn 7,9%. Kể từ tháng 6/2020, các dịch vụ này đã tăng lần lượt khoảng 25% và 17%.
Bên cạnh đó, dịch vụ cho thuê xe ô tô cũng tăng cao, người tiêu dùng phải đối mặt với giá trong tháng 6 cao hơn 5,2% so với tháng trước.
Ellen Zentner – trưởng nhóm các nhà kinh tế Mỹ tại Morgan Stanley cho biết: “Với những mức tăng này, chỉ số giá khách sạn hiện đã cao hơn nhiều so với trước khi có dịch COVID xảy ra, trong khi chỉ số giá vé máy bay vẫn còn nhiều cơ hội để chạy đua doanh số. Mặc dù việc tăng giá là hành động khá nhạy cảm với thời điểm đại dịch hiện nay, và nó cũng đóng góp ít hơn vào CPI chung, nhưng đó vẫn được xem là đóng góp đáng kể để kéo dài thời gian thay đổi giá.
Giá thuê
Một lĩnh vực đáng quan tâm đối với các nhà kinh tế là tỷ lệ tiền thuê của chủ sở hữu sẽ tăng lên, nên cần phải có biện pháp với những căn nhà được cho thuê.
Theo bà Aneta Markowska, nhà kinh tế trưởng tại Jefferies cho biết “thành phần lớn nhất và gắn bó nhất” đang cho thấy áp lực lạm phát bắt đầu mở rộng ra ngoài các khu vực dễ bị ảnh hưởng nhất khi đại dịch Covid 19 bắt đầu quay trở lại “hoành hành”.
*Jefferies Group LLC là một ngân hàng đầu tư độc lập đa quốc gia của Mỹ và công ty dịch vụ tài chính có trụ sở tại thành phố New York.
Cùng với mức tăng trong tháng 5, vào tháng 6 giá thuê nhà đã tăng 0,3%. Dù con số đó không lớn nhưng cũng đủ cao để gây chú ý với các nhà kinh tế. Bởi so với tháng 6 năm 2020, giá thuê nhà đã cao hơn tận 2,3%.
Bà Markowska còn nói thêm: “Giá thuê CPI chậm thay đổi theo thực tế vì các lĩnh vực bất động sản riêng lẻ chỉ được khảo sát 6 tháng một lần. Đồng thời, lợi nhuận trên thị trường gần đây có xu hướng tăng, cho thấy khả năng tiếp tục tăng, thậm chí có thể đáng kể trong những tháng tới. Vì vậy, ngay cả khi giá ô tô đã qua sử dụng đảo chiều giảm xuống, gây áp lực giảm lên chỉ số giá tiêu dùng, giá thuê nhà vẫn tiếp tục đi ngược lại, tức vẫn tăng”.
Dịch vụ
Không phải tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế đều góp phần vào sự bùng nổ giá cả. Chi phí y tế và chi phí cho đồ dùng trong nhà là một trong số ít các ngành quan trọng, có giá giảm trong tháng trước.
Tuy nhiên, việc ăn uống ở bên ngoài (bao gồm bữa ăn ở nhà hàng, mang đi và giao hàng) trở nên đắt đỏ hơn rất nhiều, với giá FAFH cao hơn 0,7% so với tháng trước. Chi phí cao hơn 4,2% so với cùng thời điểm năm ngoái.
*FAFH (Food-Away-From-Home): Bao gồm các bữa ăn chính và đồ ăn nhẹ do các cơ sở dịch vụ ăn uống thương mại và các tổ chức phi thương mại cung cấp.
Andrew Hunter, nhà kinh tế cấp cao của Mỹ tại Capital Economics cho biết: “Sự gia tăng này giúp cung cấp bằng chứng rõ ràng về tình trạng thiếu lao động trầm trọng và áp lực tăng lương trong lĩnh vực này”.
Do đó, các nhà kinh tế cảnh báo ngày càng khó loại bỏ nguy cơ lạm phát, yếu tố có thể kéo dài dai dẳng hơn dự kiến ban đầu.
Stephen Stanley, nhà kinh tế trưởng tại Amherst Pierpont cho rằng: “Những mức tăng ngoạn mục nhất vẫn nằm trong các danh mục dịch vụ mở cửa trở lại, vì vậy công bằng mà nói phần lớn mức tăng chỉ là tạm thời.” Nhưng vấn đề là khi bạn đang tăng tốc với tốc độ này, bạn vẫn bị bỏ lại với một số mức tăng khá khủng và một số danh mục cơ bản đang bắt đầu tăng tốc.
Nguồn: Financial Times
